19. MİLLÎ EĞİTİM ŞÛRASI OKUL GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TÖS’ÜN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 04/09/2014 tarihli ve 87 sayılı yazılarında; 19. Millî Eğitim Şûrasında: 1. Öğretim Programları Ve Haftalık Ders Çizelgeleri, 2. Öğretmen Niteliğinin Artırılması, 3. Eğitim Yöneticilerinin Niteliğinin Artırılması, 4. Okul Güvenliği konularının görüşüleceğini ve toplantının 02-06 Aralık 2014 tarihlerinde yapılmasına karar verildiği belirtilmiştir.
19. Millî Eğitim Şûrasında görüşülecek olan OKUL GÜVENLİĞİ konusuna ilişkin olarak Sendikamızın görüş ve önerilerini üyelerimiz ve kamuoyu ile paylaşmaktan büyük mutluluk duymaktayız. Bu metnin hazırlanmasında emeği geçen üyelerimize teşekkürü bir borç bilirim.
Dikmen ONAT
TÖS Genel Başkanı
OKUL GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TÖS’ÜN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ
Okul çeşitli bilgi, beceri ve alışkanlıkların belli amaçlara göre düzenli bir biçimde öğretildiği ve kazandırıldığı eğitim kurumu ya da öğrenci, öğretmen ve yöneticilerden oluşan eğitim topluluğu olarak tanımlanmaktadır.[1]
Öğrenciler günlerinin önemli bir kısmını okul da geçirmektedir. Öğrenciler günde en az 6 saat olmak üzere haftada en az 30 saatlerini okulda eğitim etkinliklerinde geçirmektedir.
Bu uzun süre tamamıyla düşünüldüğünde, öğretmen ve diğer eğitim çalışanlarının öğrencilerin üzerinde tam kontrol sağlaması mümkün gözükmemektedir. Bu nedenle öğrenciler, çeşitli güvenlik sorunlarıyla karşılaşabilirler.
Okul güvenliği öğrencilerin ve öğretmenlerin kendilerini fiziksel, psikolojik ve duygusal bakımdan özgür hissetmeleridir (Wanat, 1996: 124). Bir başka ifadeyle okul güvenliği, öğrencilerin kendilerini özgürce ifade edebilecek ortam bulmaları, öğrenmek için çalışırken öğretmenlerin ve diğer görevlilerin kendilerine yardımcı olmaları, kendilerini tehlikeden ve korkudan uzak, güvende hissetmeleridir (Dunn, 1999: 13).[2]
Okul güvenliği, çocuğun ya da diğer okul personelinin okula gitmek amacıyla evinden ayrılması anından başlayarak tekrar evine gelinceye kadar geçen tüm aşamaları içerir. Ev ile okul arasındaki güvenlik, özellikle taşımalı eğitim yapılan okullar için daha büyük önem arz etmektedir. Okul güvenliği mekan açısından ele alınırsa (Işık,2004, Millî Eğitim Dergisi, Sayı:164);[3]
- Okul ile ev arasında güvenlik,
- Okul içinde güvenlik,
- Sınıfta güvenlik, olmak üzere üç temel alandaki güvenliği kapsamaktadır.
Okul güvenliğinin boyutları, güvenliğin alanı ile ilgili boyutlarda da ele alınabilir:[4][5]
- Arkadaşlarından gelecek şiddet olaylarına karşı güvenlik,
- Öğretmenlerin fiziksel şiddetine maruz kalma konusunda güvenlik,
- Tabî afetlere karşı güvenlik,
- Sağlık ve temizliğe ilişkin güvenlik,
- Cinsel istismara karşı güvenlik,
- Psikolojik ve duygusal güvenlik,
- Etnik ve siyasî görüş konularındaki güvenlik,
- Mekanla ilgili tehlikeler (kaygan zeminler, havasız mekanlar, yetersiz oksijen, merdivenler, set zeminler, menteşeler…),
9.Sınav Kaygısı,
10.Eğitim programının içeriği (yanlış bilgiler, tutum dayatmaları, dini seçim baskısı…),
11.Servis kazaları,
Okul ortamını güvensiz yapan faktörler şunlardır (Akt. Işık, 2004, Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 164):
- Öğretimin etkisizliği ve dolayısıyla öğrenci başarısızlığı,
- Tutarsız ve cezalandırıcı yönetimsel uygulamalar,
- Öğretim imkânlarının yetersizliği ve öğrencinin kendini kontrol etmesine yönelik imkanların yokluğu,
- İstenen davranışlara yönelik olarak açık olmayan beklentiler,
- Kuralların uygulanmasına gerekli hassasiyetin gösterilmemesi,
- Öğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun olarak öğretimin bireyselleştirilememesi,
- Kuralların açık, adil ve tutarlı olmaması,
- Öğretmen ve yöneticilerin kurallara vakıf olmaması,
- Yanlış davranışların görmezden gelinmesi,
- Öğrencilerin kuralların meşru olduğuna inanmamaları,
- Okulun büyüklüğü,
- Öğretim için kaynakların yetersizliği,
- Öğretmen yönetici iş birliğinin zayıflığı,
- Yöneticinin pasifliği,
- Cezalandırıcı öğretmen davranışları gibi faktörler sıralanabilir.
Milli Eğitim Şuralarında Okul Güvenliği
18. Milli Eğitim Şurası
2010 yılında düzenlenen 18. Milli Eğitim Şurasında Eğitim Ortamları, Kurum Kültürü ve Okul Liderliği alt başlığı altında alınan kararlar şunlardır:
1.Eğitim ortamları öğrencinin gelişim dönemi göz önünde bulundurularak öğrenme kuramları, güncel ve etkinliği bilimsel verilerle desteklenen yaklaşımlara göre hazırlanan programlar baz alınarak paydaşların iş birliği içinde çalışabilecekleri şekilde düzenlenmelidir.
2.Eğitim ortamlarının etkili olarak düzenlenmesinde psikoloji, biyoloji, ekoloji, mühendislik, mimarlık, teknoloji ve ekonomi gibi bilimlerden de yararlanılmalıdır.
5.Eğitim ortamları, dünyada ve Türkiye’de kabul gören “hayat boyu öğrenme stratejisi” dikkate alınarak tasarlanmalıdır.
11.Eğitim ortamları derslik sistemine uygun hâle getirilmeli, okul koridor veya alanlarında öğrencilerin eşyalarını koyacakları bölümler oluşturulmalıdır.
13.Öğrencilerin beslenme ihtiyaçlarının karşılandığı yiyecek ve içecek hizmeti veren ortamların sağlık ve hijyen şartları iyileştirilmeli ve standartları geliştirilmelidir.
14.Okullar yapılırken daha verimli kullanılabilmesi için kullanıcıların fikirleri mutlaka alınmalı; akademik, sosyal ve kültürel alt yapısı olmayan binalar okul olarak açılmamalı, illerdeki her eğitim bölgesinde bölge okullarının ortak kullanımına elverişli en az birer adet spor salonu, yüzme havuzu, tiyatro, gösteri ve etkinlik salonu inşa edilmelidir.
15.Okul binaları için geliştirilen tip projeler, bölgesel şartlara ve ihtiyaçlara uygun olarak tasarlanmalı; Türk mimari sanatının özelliklerini yansıtmalı. Estetik yönden çeşitli motiflerle süslenmiş mimari tasarımlarla öğrencilerde millî kimliğin oluşumuna katkı sağlanmalıdır.
TÖS’ÜN OKUL GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN ÖNERİLERİ
Okul alanı çocuk başına 5 metrekare düşecek genişlikte olmalıdır. Okul bahçeleri öğrencilerin psikolojik gelişimleri açısından önemli mekanlar olup, bu alanların paralı park alanı olarak kullanılmasından vaz geçilmelidir.
Meslekî, teknik eğitim okulları ile çıraklık eğitim ve iş eğitim merkezlerinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanları çalıştırılmalıdır.
Okullarda Şiddetin Önlenmesi için “psikolojik danışman/rehber öğretmenlerin okullarda donanımlı bir şekilde çalışmaları için “Temel Önleme Formatörlük Eğitimi (Şiddeti Önleme Formatörlük Eğitimi)” verilmelidir.
Türkiye’deki tüm okulların “okul güvenliği haritası” çıkarılmalıdır.
Okul güvenliği gibi önemli konularda yönetici, öğretmen, aileler ve öğrencilerle birlikte karar almalıdır.
Okul güvenliği hakkında öğretmen-veli-yöneticilere en az 10 saatlik eğitim verilmelidir.
Öğrencilerin güvenli ve sağlıklı beslenme bilinci kazanmalarına katkı koymak; gıda zehirlenmeleri, bulaşıcı hastalıklar, yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı hastalıklar ile şişmanlığı (obezite) önlemeye dönük önlemler almak; okul kantinlerinin denetim ve hijyeni konularında, öğrenci ve çalışanların “gıda güvenliği” konusunda bilgilendirilmelerini sağlamak gereklidir.
Bütün bunlara ek olarak:
Okul binalarındaki camların, içten çocukların açamayacağı şekilde olması veya havalandırma sistemine sahip olması,
Okul içindeki prizlerin ve elektrik kablolarının tehlike oluşturmayacak şekilde bulunması ve bakımlı olması,
Lavaboların temizliğinin yanı sıra sağlam olması,
Kalorifer peteklerinin açıkta yer almaması,
Merdiven korkuluklarının güvenli olması,
Zeminlerin kaygan olmaması, mümkünse zeminlerin yumuşak malzemelerle kaplanmış olması,
Kapıların conta fitillerinin bulunması,
Muslukların fotoselle çalışması,
Okul binasının iç ve dış kısmının yeterince aydınlatılması, güvenlik kamera sisteminin bulunması,
Sıraların ve sınıf içindeki diğer eşyaların sabitlenmesi,
Okulda kullanılan malzemelerin dayanıklı olması,
Duvar boyalarının kanserojen maddeler içermemesi gerekmektedir.
Ayrıca yukarıda bahsedilen eksikliklerin giderilmesi için MEB bünyesinde bir bütçe oluşturulmalıdır. Okullarda eksikler belirlenip, acilen giderilmelidir. Okullarda tehlikelerin varlığının tespitinde ve risklere değer biçilmesinde özellikle iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri görevlendirilmelidir.
Kaynakça
[1] Büyük sözlük Türk Dil Kurumu, 1981: 107
[2] Burhanettin, DÖNMEZ, Okul Güvenliği Sorunu Ve Okul Yöneticisinin Rolü Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, sayı: 25,55.63-74
[3] Ferhat Erol, Ankara, MEB Eğitimi Araştırma Ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) (2009) Okulda Güvenlik Sorununa Yol Açan Etkenlerin Belirlenmesi MEB Yayınları Ankara,
[4] Ferhat Erol, Ankara, MEB Eğitimi Araştırma Ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) (2009) Okulda Güvenlik Sorununa Yol Açan Etkenlerin Belirlenmesi MEB Yayınları Ankara,
[5] http://www.egitimpedia.com/egitim-2/okul-ve-guvenlik, Yılmaz Erdal Okul ve Güvenlik Sorunu